Ürün yaşam eğrisi, herbir ürün için farklı derecelerde gerçekleşen ve herbir ürün için de geçerli olan kavramlardan biridir. Herbir ürünün belli bir yaşam döngüsü vardır ve bunu yönetmek önemli olduğu gibi, bu süreyi uzatmak da yapılan çalışmalara göre değişiklik gösterir. Birkaç ürün bulup, sürekli olarak bunlara odaklanmanız mümkün değildir; çünkü belli bir zaman sonra bu ürünlerin değeri azalmaya başlar ve bu da karlılığı azaltırken marka değerini de düşürebilir. Bu nedenle de ürün yaşam eğrisi yönetimi yapamanız ve belli aralıklarla yeni ürünlere yönelmenizde fayda vardır.

Ürün yaşam eğrisi nedir?

Ürün yaşam eğrisi, bir ürünün üretim aşamasından başlayan ve sonrasında pazara girişinden itibaren ürünün gördüğü talebin azalmasıyla beraber ürünün yok oluşuna kadar geçenki süreyi tanımlamaktadır.

Herbir ürünün kendine ait bir yaşam döngüsü vardır ve bu döngü sektörlere göre değişebildiği gibi tüketici trendlerine, teknolojiye ve rekabete göre değişiklik gösterebilir. Bununla beraber pazarlama ve reklam çalışmaları da bu döngüye doğrudan etki etmektedir.

Ürün yaşam eğrisi, yapılan çalışmalarla uzatılabilmektedir. Ürüne olan talebi artırmak, rekabette ön plana çıkmak ve pazarda belli bir paya sahip olmak bu süreçte etkili olmaktadır.

Ürün yaşam eğrisi hangi döngülerden oluşur?

Ürün yaşam eğrisi 6 farklı aşamada gerçekleşmektedir. Bu aşamalar ise şöyle:

• 1. Ürün geliştirme
• 2. Ürünün piyasaya tanıtılışı
• 3. Pazar payı alma ve büyüme
• 4. Zirve dönemi
• 5. Pazadaki doygunluk dönemi
• 6. Düşüşe geçme

Şimdi de bu aşamaları detaylı olarak ele alalım:

1. Ürün geliştirme

Adında da anlaşılacağı gibi ürün yaşam eğrisi, ürünü geliştirme ile başlamaktadır. Arkaplanda yapılan testler, Ar-Ge çalışmaları, ürünün prototiplerinin geliştirilmesi, prototiplerin yatırımcılara ya da şirket çalışanlarına gösterilmesi, kabul edilen prototiplerin üretim sürecine girmesi, ürün geliştirme aşamasının içerisinde yer almaktadır.

Bu süreç Ar-Ge çalışmalarının ve yapılan testlerin kapsamına göre uzayıp kısalabilmektedir. Aynı zamanda pazardaki rekabette ürün geliştirme süreçlerini etkileyebilmektedir.

2. Ürünün piyasaya tanıtılışı

Ürün yaşam eğrisi, piyasa tanıtılış süreci ile de gerçekten başlamış olur; çünkü ürün tüketicilere ilk kez sunulmuştur ve bu noktadan itibaren yapılan çalışmaların, bu süreci uzun tutmak için önemli görevleri vardır.

Bu süreçte, ürün piyasaya sunulduktan itibaren pazarlama ve reklam çalışmalarına ağırlık verilmesi gerekmektedir. Bu çalışmalarla ürün tüketicilere tanıtılmalı ve ürüne bir talep yaratılmalıdır. Doğru hedefleme çalışmalarıyla ürünle ilgilenebilecek olan hedef kitleye ulaşılması ve farklı içerik çalışmalarıyla da ürüne olan ilgiyi artırmak gerekmektedir.

Bu aşama genel olarak pazarlama ve reklam çalışmalarıyla ürüne belli bir talep oluşturma üzerine odaklanır. Farklı dağıtım kanallarının denemesi, farklı reklam modelleri ve içeriklerle hedef kitleye ulaşılarak, onların ilgisi çekilmeye çalışılır.

3. Pazar payı alma ve büyüme

Bu süreçte tüketiciler ürünü kabullenmişlerdir. Ürün yaşam eğrisi artık ürünün pazarda kendine yer bulması ve kabul görmesiyle devam etmektedir. Bu da yapılan pazarlama çalışmaları sonrasında ürüne olan talep artmıştır ve satış grafiği de artış göstermektedir.

Pazarda ürün kendine daha fazla yer bulduğunda ve satışlar arttığında, rekabette de bir hareketlenme olmaya başlar. Ürünün başarısını gören diğer firmalar da benzer yatırımlar yapmak için çalışmalar yapmaya başlayabilirler.

Bu dönemde pazarlama çalışmaları, ürünü satın almaya yönlendirmek yerine marka imajına ve ürünün güvenilirliği üzerine yoğunlaşmaktadır. Bunun nedeni ise rakip firmaların devreye girmesinin ardından pazar payını elde tutmak ve rakiplerden farklılıkları öne çıkartmaktır.

4. Zirve dönemi

Ürünün zirve döneminde satış grafiği yükselişini durdurmuştur ve artık bu grafik düz bir çizgide gitmeye başlamıştır. Satışlarda beklenmedik artışlar olmadığı gibi ürün bir bakıma doygunluğa da ulaşmaya başlamıştır. Ürün yaşam eğrisi sürecinde ürünün düşüşe geçmesinden önceki sondan 2. adımdır da diyebiliriz.

Rakip firmaların da pazara girmesi ve alternatiflerin artmasıyla beraber firmalar, rekabette üst sırada kalabilmek ve ürünün satışlarını devam ettirebilmek için bu süreçte ürünün fiyatını aşağıya çekmeye başlarlar.

Bu süreçte firmalar aynı zamanda bazı dersler de çıkartırlar. Ürünün lanse edilişi, pazarlaması, talep yaratılması, denenen reklam modelleri, fiyatlandırma stratejileri gibi birçok konu üzerinde analiz yapılarak, bir sonraki ürün lansmanı için yeni stratejiler geliştirirler.

5. Pazadaki doygunluk dönemi

Zirve ile beraber ürün yaşam eğrisi pazardaki doygunluk dönemine de girmeye başlar. Rakip firmalar da pazarda kendilerine yer bularak belli bir pay almaya başlarlar ve ürün satışları ne düşüş ne de artış göstermeye başlar. Sabit bir çizgi de gitmeye devam eder.

Bu süreçte tüketiciler ürüne farklı firmalardan ulaşabildiği için, markalar ürünün özelliklerine ve rakiplerden ne gibi farklılıkları olduğu üzerine yoğunlaşmak zorundadır. Ürünün alternatifleri olduğu için artık işin içine marka değeri girer ve tüketicileri, ürünü seçmeye değil markayı seçmeye teşvik etmek gerekmektedir. Bu noktada da marka değerinizi ortaya koymanız, rakip firmalardan farklı olarak neler sunduğunuzu da tüketicilere anlatmanız gerekir.

Bu noktada da markalaşma ve marka değeri önemli bir rol oynamaktadır. Sitenizde sattığınız ürünlere belli bir talep oluştururken aynı zamanda marka değerinizi de artıracak çalışmalar yapmanız, ürün yaşam eğrisi yönetiminde de işinize yarayacaktır.

6. Düşüşe geçme

Ürün yaşam eğrisi, düşüş dönemi ile artık sonlanmaktadır. Bu dönemde tüketiciler ürüne ilgi göstermeyi bırakmıştır. Talebin azalması nedeniyle firmalar ürün fiyatını da düşürmeye başlarlar ve bu süreçte ürünün değeri de düşmeye başlamaktadır.

Markalar bu süreçte ellerinde kalan ürünleri satmak için düşük fiyatlara yönelerek ellerindeki ürünleri tüketmeye çalışırlar. Buna ek olarak yeni teknolojiler deneyerek, mevcut ürünün üst sürümünü geliştirerek, yeni bir ürünle piyasaya çıkmayı düşünebilirler.

Bu süreçleri doğru yönetmek, rekabeti iyi takip etmek ve analizler yaparak pazardaki en büyük payı almak ürün yaşam eğrisi yönetiminizi daha iyi yapmanızı sağlayacaktır. Bunlara ek olarak tüm bu süreç içerisinde tüketicileri de iyi bir şekilde analiz etmek, ilerleyen zamanlarda daha iyi ürünler geliştirmeniz için de size yeni kapılar açacaktır.